2013 жылдың соңында Астанаға газ келеді!

Әсіресе, қыс маусымында Астана түтінге тұн­шы­ғып кетеді. Ана шеті мен мына шетіне көз тоқтар­лықтай шағын қаланың үсті бейне бір қара шатырмен көлегейленгендей болып, қашан жел үрлеп әкеткенше әлгі қою ысты тұман ыдырамай, көкіректі қауып тұра­ды. Небары 700 мыңнан астам халық мекендейтін бұл шаһардың бас-аяғы он төрт жылдың ішінде осындай күйбең тірлікке пәстеніп қалғанын қалай түсінуге болады? Кешіріл­мей­тін­дей келеңсіз­дік емес пе? Қол­дан келер не қайыр бар? Соңғы кездері тұрғын­дар­дың осы­лай­ша абдырап қалғаны рас. Түйін шешімі кімнен болмақ?

Қала әкімдігіне де ұсыныс-тілектер қардай жауа бастаған. Астана аспаны экологиялық жағынан кір­шік­сіз, таза болуы тиіс деген талаптар да тікесінен қойылып жүр. Орынды жаңғырық. Әлемді сәулеті­мен сұқтандыра бастаған Астана түтінмен, улы газбен кір-қожалақтанса, осы дәрменсіздікті ешқандай дәлелмен ақтай алмас едік қой. Мұны қала әкімдігі де түсінеді. Тырбанып жатыр. Ауа ластануының себеп-салдарын да жетік біледі. Мысалы, қаладағы №2 ЖЭО тұрба­сының биіктігі 180 метр. Осыдан будақтаған лас түтін 9-10 шақырымға әуелей тарамдалып, жайылып кетеді. Яғни, қала ауасына онша залалын тигізбейді. Ал қанша­ма ұсақ қазандықтар бар. Оған қаланы маңайлай салынған быжынаған мұр­жа­лы үйлердің «сыбағасын» қосыңыз. Көз аштырмай, қол­қа­ны қабатын көк түтін де, көмірдің лас күл ұшпалары да осы төңіректен шудаланып, бүкіл қала­ның өкпесін улап жатады. Тіпті сырт түгілі, үй іші де сасық иістен жүрек айнытады. Ащы шындық!

Қаладағы ЖЭО-лар тәулігіне мыңдаған тонна көмір «жұтып» қойғасын, қандай таза ауа туралы әң­гі­ме қозғауға болар еді? Оның үстіне жалпы лас­тану­дың 57 пайыз еншісі құжынаған 350 мыңдай авто­көлікке тиесілі екен.

Сонымен, безбеннің екі жағын екі мәселе ауырлатып тұр. Көмірді тиясыз ба, әлде көлікті тиясыз ба? Қай-қайсы да өміршең тұтынымдар. Қажет­ті­ліктен мүлде тежеп, шорт кесіп тастауға болмайды. Біртін­деп, берекелі шешімдер жасалуы тиіс деген дәмеге ғана жығыламыз да.

Әр нәрсе сәтімен екен. Міне, түбірлі шешім жасалатын кез туыпты. Елбасының халыққа биылғы Жолдауы әлгіндей көкейдегі қордаланған мәселе­лер­ді күйттеп шешіп, орайымен орнықтыруға зор үміт­тен­діріп отыр. Астанаға газ келеді! Сүйінші, елор­да­лық­тар! Жолдау жолдарына жүгінейік: «Үкі­метке елдің, Астананы қоса алғанда, орталық өңірін газдандыруды қамтамасыз ететін құбырлы өткізгіш жүйесін жоспарлап, жүзеге асыруға кірісуді тапсырамын». Елбасы талабы осындай!

Міне, Жолдаудың ерекше сипаттап айтқанда, Астананы газбен жарылқайтын жасампаз жолдары, үмітті өмілдіріктері. Аңсарлы істің астары мен тысы сәтті қабысып, сапалы нәтиже бергей.

Жолдауға кіретін қандай жоба болсын, алдын ала екшеліп, жіті зерттеліп, мұқият ықтиятталады емес пе? Осы реттен келгенде, Астананы газбен жаб­дықтау жайы да оңай шағылатын жаңғақ емес­тігіне көз жете түскен. Алдымен, табиғи газға бекем бел буылған-тын. Қараған­ды көмірінен жаңа технология бойынша газ өндірісін қалыптастыру жағы да қаперге алынған. «КазТрансГаз» акцио­нер­лік қо­ғамы­ның мамандары Ресейдің Кемеров облысына арнайы атбасын бұрып, көмірден газ алудағы Ресей-Қытай жобасын зерделеп қайтты. Осы техно­ло­гия­ның атасы атанған Германияға да барып, жаңа әдіс­тің жай-жапсары дәйектелген еді. Сондай-ақ Алматы облы­сындағы ірі қоңыр көмір қорының базасы не­гі­зінде газ өндіру жағы да ойластырылған болатын.

Әрине, күрделі істі осылайша әрқалай жолмен жан-жақты екшемейінше, оңды нәтижеге қол жетпе­сін сезінген мамандар мына бір амалға да баса назар аударған бастапқыда. Солтүстік Қазақстан облысы­ның аумағы арқылы Тюмень-Астана бағыты бойынша газ құбырын тартуды ойластырып еді, мұның бағасы Ресей рыногының конъюнктурасына тәуелді екендігі ескеріліп, ақыр соңында «Тобыл – Көк­шетау– Астана» бағыты таңдап алынды. Бұл құбыр­мен де Ресей газы тасымалданады. Бірақ бір тиімдісі, көрші мемлекеттің баға ауытқуынан онша зардап шегілмейді. Сөйтіп, осы соңғы жобаға басымдық беріліп, іске кірісу көз­делді. Техникалық-экономи­ка­лық негіздеме осы жыл­дың үшінші тоқсанында толық тәмамдалысымен, дереу қауырт қимылға көш­пек. Оның жалпы құны 3,5 млрд. доллар. Тағы бір тиімді жағы Солтүстік Қазақ­стан облысының бір­неше аудандары, атап айтқанда, 360 елді мекені жол-жөнекей газбен жабдықталатын болады. Бурабай курортты аймағының да газдан көзі ашылмақ.

«Тобыл – Көкшетау – Астана» бағытының көз­дел­ген түпкі бағыты – Батыс Қазақстан облы­сын­дағы Қарашығанақ газ қазба байлығының мол қоры­нан көгілдір отынды тарту болып есеп­теле­тін­діктен, дәмелі көңілдің діттегені де байыпты жүзеге асырылатынына сенім бар.

Газға деген Астана қаласының сұранысы да есеп­теліп қойылды. Үш ЖЭО-ға қажет 600 миллион текше метр газбен қоса, тұрмыстық игілікті өтей­тін 500 миллион текше метр газ, барлығы 1 миллиард 100 миллион текше метр көгілдір отын 2013 жылдың аяғына қарай елорда мұқтажын өтейтін болады. Бүгіндері қаладағы №1 ЖЭО-ны толық газға көшіру, ал қалған екеуін отын­ның газ және көмір түрімен жабдықтау құрыл­ғы­ларын ыңғайластыру жағы қолға алынып жатыр.

Сонымен, Астанаға газ келеді! Тәуелсіздік жылдарындағы еліміздің өскен өркенінің құндызды белгісі болар ірі жетістік!

Қайсар ӘЛІМ,

Астана.